Dieta lekkostrawna po operacji - co można jeść, a czego unikać?

Spis treści

Zdrowa i odpowiednio zbilansowana dieta nie tylko zapobiega wielu chorobom, ale również pełni ważną rolę w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych. W tym artykule poznasz najważniejsze zasady diety lekkostrawnej po operacji. Przedstawimy także listy produktów zalecanych i przeciwwskazanych w okresie rekonwalescencji. Zapraszamy do lektury!

Odciążenie przewodu pokarmowego po operacji, czyli w jakich przypadkach stosuje się dietę lekkostrawną?

Dieta lekkostrawna (nazywana też łatwostrawną) to najczęściej polecany sposób żywienia po zabiegu chirurgicznym. Dokładny przebieg diety zależy od rodzaju wykonanego zabiegu i zaleceń lekarza, jednak w większości przypadków ogólne zalecenia są takie same.

Dieta lekkostrawna zalecana jest po różnego rodzaju zabiegach chirurgicznych, a szczególnie po operacji:

jelita grubego,
woreczka żółciowego,
wyrostka,
przepukliny pachwinowej i brzusznej,
operacji ginekologicznej.

Dietę lekkostrawną stosuje się również przy chorobach żołądka i jelit, nowotworach przewodu pokarmowego i w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką.

Głównym wskazaniem do stosowania diety łatwostrawnej są zatem choroby układu pokarmowego, ale nie tylko. Różne odmiany diety lekkostrawnej lekarz lub dietetyk może zalecić również w przypadku chorób układu oddechowego, przy zaburzeniach krążenia, chorobach nerek i dróg moczowych, ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby i trzustki, zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych, kamicy żółciowej.

U osób starszych, u których występują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, zasadne może być wykorzystanie niektórych zaleceń diety łatwostrawnej na co dzień.

Główne zadania diety po operacji

Dieta lekkostrawna to dieta lecznicza, której zadaniem jest:

odciążenie przewodu pokarmowego lub chorego narządu,
złagodzenie dolegliwości z strony przewodu pokarmowego,
poprawa stanu odżywienia poprzez ułatwianie trawienia i wchłaniania niezbędnych składników odżywczych.

Dodatkowo odpowiednio zbilansowana dieta lekkostrawna po operacji ma za zadanie:

zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych,
ułatwić pacjentowi przyjmowanie pożywienia,
zapobiec niedożywieniu,
przyspieszyć gojenie ran pooperacyjnych,
wzmocnić organizm i pomóc mu szybciej wrócić do pełnej sprawności.

Podstawowe zasady diety lekkostrawnej po operacji

Jadłospis na diecie lekkostrawnej powinien być właściwie zbilansowany pod względem kalorycznym i odżywczym. Przebieg diety należy dopasować do stanu pacjenta.
W jadłospisie trzeba uwzględnić zwiększone zapotrzebowanie chorego na energię oraz białko.
Posiłki należy spożywać regularnie. Chory powinien jeść 5-6 dań dziennie o małej objętości, aby nie obciążać żołądka i wspomóc tym samym pracę układu pokarmowego.
W jadłospisie powinny dominować lekkostrawne produkty, które szybko się trawią i nie zalegają w przewodzie pokarmowym.
Szczególną uwagę należy zwrócić na ograniczenie podaży błonnika pokarmowego. Produkty zalecane to między innymi jasne pieczywo, jasne makarony, biały ryż i drobne kasze.
Uczynienie błonnika mniej drażniącym poprzez: wybór delikatnych warzyw i mocno dojrzałych owoców, obieranie, przecieranie, miksowanie i rozdrabnianie poszczególnych gatunków. W diecie lekkostrawnej polecane jest także usuwanie z warzyw i owoców skórek, pestek, zwłókniałych i twardych części roślin i wydłużanie czasu gotowania twardych produktów roślinnych.
Eliminacja produktów ciężkostrawnych, potraw smażonych, dań typu instant, a także ograniczenie spożycia cukru oraz soli, ostrych przypraw, napojów gazowanych i mocnej kawy.
Stosowanie odpowiednich technik kulinarnych, które nie obciążają układu pokarmowego. Na diecie lekkostrawnej dozwolone są: gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie, ewentualnie smażenie beztłuszczowe lub z ograniczoną ilością tłuszczu – w folii, rękawie lub pergaminie.
Dieta lekkostrawna po operacji pozwala na dodawanie dozwolonych tłuszczów roślinnych do potraw „na zimno”, czyli po ich przyrządzeniu.
Serwowanie smacznych posiłków, podawanych w sposób zachęcający do jedzenia, z dodatkiem dozwolonych przypraw.

Co można jeść na diecie lekkostrawnej?

Dieta po operacji bazuje na zasadach jadłospisu ubogoresztkowego. Dieta ubogoresztkowa, czyli dieta niskobłonnikowa/bezresztkowa, ogranicza błonnik do minimum. W przypadku niektórych schorzeń przewodu pokarmowego (i po operacjach) błonnik działa drażniąco na błonę śluzową jelit.

Dieta ubogoresztkowa jest dietą leczniczą, gdyż pomaga złagodzić nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego i ogranicza powstawanie powikłań po zabiegach.

Dieta lekkostrawna po operacji – produkty zalecane:

warzywa gotowane, rozdrobnione i pieczone, takie jak: marchew, ziemniaki, buraki, szpinak, dynia, cukinia, młoda fasolka szparagowa, kabaczek, patison, pietruszka, seler,
oprócz gotowanych i pieczonych warzyw, na surowo można jeść: sałatę, cykorię, pomidora bez skórki i startą marchewkę,
owoce gotowane lub surowe bardzo dojrzałe, bez skórki i pestek lub ewentualnie przetarte, takie jak: jabłka, morele, brzoskwinie, pomarańcze, melony, owoce jagodowe, winogrona, banany,
chude mięso drobiowe (kurczak i indyk bez skóry), królik, cielęcina, w mniejszych ilościach chude mięso wołowe i wieprzowe (np. schab, polędwiczka), chude wędliny (szynka, schab, polędwica, filet),
ryby morskie chude (dorsz, sola, mintaj, tuńczyk, leszcz, sandacz, flądra, morszczuk) i słodkowodne (pstrąg, okoń, szczupak, młody karp),
jaja gotowane,
chude produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu: jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, sery twarogowe chude lub półtłuste, mleko słodkie <2% tłuszczu,
produkty zbożowe z białej mąki: pieczywo pszenne jasne i czerstwe (bułki, sucharki), mąka pszenna, drobne kasze (kasza manna, kasza jęczmienna, kasza krakowska, kus-kus, kasza jaglana), ryż biały, quinoa, płatki ryżowe, owsiane i jaglane, drobne makarony jasne,
źródła zdrowego tłuszczu, między innymi oleje roślinne podawane na zimno, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany, sojowy, słonecznikowy,
delikatne przyprawy, takie jak wanilia, cynamon, koper, tymianek, rozmaryn, lubczyk, majeranek, pietruszka, anyż, kminek, bazylia, imbir, sok z cytryny.

Dieta lekkostrawna po operacji – tych produktów należy unikać

Z jadłospisu diety lekkostrawnej należy wykluczyć produkty zawierające duże ilości tłuszczu, soli i cukru (takie jak wyroby cukiernicze, fast-food i żywność wysoko przetworzona).

Szczególną uwagę należy zwrócić na wspomniany wyżej błonnik pokarmowy. Produkty wysokobłonnikowe działają drażniąco na układ pokarmowy i mogą powodować problemy trawienne (ból żołądka, nadmierne gromadzenie gazów itp.).

Dieta po operacji – produkty przeciwwskazane:

produkty zbożowe z pełnego ziarna: pieczywo pełnoziarniste, grube kasze, ryż brązowy, makaron razowy i inne produkty pełnoziarniste,
tłuste wędliny i mięsa, podroby,
potrawy smażone i tłuste,
dosładzane produkty mleczne, tłusty nabiał, sery pleśniowe,
produkty wysoko przetworzone, dania instant,
większość surowych warzyw, w tym przede wszystkim warzywa kapustne,
nasiona roślin strączkowych,
grzyby,
owoce suszone i marynowane, a także niektóre świeże (gruszki, śliwki, czereśnie, agrest),
wyroby cukiernicze, słone przekąski,
orzechy,
gotowe sosy, ostre przyprawy i marynaty, np. ocet, pieprz, musztarda, ostra papryka, chrzan, ziele angielskie,
słodzone napoje, gazowane napoje,
alkohol.

Dieta lekkostrawna po operacji – przykładowy jadłospis

śniadanie: gotowane jajka, kromka jasnego pieczywa,
drugie śniadanie: wafle ryżowe z jogurtem naturalnym,
obiad: ryż, gotowane warzywa, kawałki kurczaka,
podwieczorek: bułka pszenna z chudym twarożkiem,
kolacja: zupa jarzynowa.

Dieta po operacji – o tym warto pamiętać

Stosując się do zasad diety lekkostrawnej, warto pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Pacjent powinien wypijać od 2 do 2,5 litra płynów dziennie. Najlepiej nawadniać się wodą, choć na diecie lekkostrawnej dozwolone są także: słaba herbata i soki owocowo-warzywne z gatunków dozwolonych.

Odpowiednio zbilansowana dieta lekkostrawna dostarcza pacjentowi niezbędnych składników odżywczych, takich jak: białko, kwasy omega, węglowodany, witaminy i składniki mineralne. Odżywiony organizm ma więcej sił i tym samym lepiej radzi sobie z regeneracją po operacji.

Dieta po operacji powinna być zbilansowana indywidualnie i dopasowana nie tylko do schorzenia, ale również wieku czy masy ciała pacjenta.

W przypadku poważniejszych zabiegów w pierwszej dobie pacjent otrzymuje jedynie glukozę dożylnie. W zależności od stanu pacjenta w drugiej lub trzeciej dobie rozpoczyna się żywienie doustne. Najczęściej pierwszym posiłkiem po operacji jest kleik i sucharki pszenne. Lekki posiłek pozwala na ponowne uruchomienie procesów trawiennych i zapobiega ewentualnym dolegliwościom ze strony układu pokarmowego.

Kiedy stosuje się żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

W niektórych przypadkach stosuje się również żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, która ma uzupełnić dietę pacjenta o niezbędne składniki odżywcze. Tego typu preparaty włącza się najczęściej do diety osób niedożywionych i pacjentów onkologicznych.

Oferta Maczfit

Jeśli szukasz diety pudełkowej dla siebie, zachęcamy do konsultacji z dietetykiem Maczfit. Nasz specjalista pomoże dobrać program żywieniowy dopasowany do Twoich potrzeb i gustów smakowych.

Anna Pykosz

Absolwentka kierunku dietetyka w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Świeżo po skończeniu studiów, przekłada wiedzę teoretyczną na jej praktyczne zastosowanie. W Maczfit odpowiada za diety SLIM&FIT, OFFICE BOX i MAMI. Wielbicielka kuchni orientalnej.

Zobacz kolejny artykuł