Dieta lekkostrawna – co możemy jeść? Zasady i produkty dozwolone

Dieta lekkostrawna wielu osobom kojarzy się z pobytem w szpitalu, lecz nie każdy dokładnie wie, co można, a czego nie wolno na niej jeść. Od lekarza dostajemy zazwyczaj okrojoną listę dozwolonych i zakazanych produktów. Warto poznać zasady diety lekkostrawnej, aby prawidłowo wdrożyć ją w czasie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych. Co można jeść na diecie lekkostrawnej, a czego należy unikać? Jak odpowiednio zbilansować dietę łatwostrawną, aby jadłospis dostarczał organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych? Na te i inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule.

Na czym polega dieta lekkostrawna?

Dieta lekkostrawna, nazywana też łatwostrawną, to dieta lecznicza, której zadaniem jest:

• odciążenie przewodu pokarmowego lub chorego narządu,
• złagodzenie dolegliwości z strony przewodu pokarmowego,
• poprawa stanu odżywienia poprzez ułatwianie trawienia i wchłaniania składników odżywczych.

Innymi słowy dieta ta powinna oszczędzać przewód pokarmowy (lub jego część) i wpływać na poprawę stanu zdrowia i stanu odżywienia pacjenta. Podczas komponowania jadłospisu w diecie łatwostrawnej warto pamiętać o odpowiedniej wartości odżywczej żywności.

Dieta łatwostrawna polega na wykluczeniu produktów, które mogą podrażniać przewód pokarmowy oraz na stosowaniu odpowiednich technik kulinarnych, które poprawiają strawność żywności.

Dieta lekkostrawna, mimo wielu wykluczeń, powinna mieć dostosowaną do potrzeb chorego wartość energetyczną i zawartość wszystkich składników odżywczych, co jest niezwykle ważne w trakcie powrotu do zdrowia.

Dlatego, jeśli zachodzi konieczność wprowadzenia diety lekkostrawnej, warto rozważyć konsultacje dietetyczne i skorzystanie z usług cateringu dietetycznego.

O czym trzeba pamiętać, stosując dietę lekkostrawną?

Główne zasady stosowania diety lekkostrawnej to:

• serwowanie smacznych posiłków, podawanych w sposób zachęcający do jedzenia, z dodatkiem dozwolonych przypraw,
• kontrolowanie wielkości porcji – dania lekkostrawne nie powinny być zbyt duże,
• spożywanie posiłków w regularnych odstępach czasowych (4-5 razy dziennie),
• w jadłospisie powinny dominować lekkostrawne produkty, które szybko się trawią i nie zalegają w przewodzie pokarmowym,
• stosowanie odpowiednich technik kulinarnych: gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie, ewentualnie smażenie i duszenie beztłuszczowe,
• unikanie dużej zawartości błonnika pokarmowego (na przykład poprzez spożywanie pieczywa pszennego) i uczynienie go mniej drażniącym poprzez: wybór delikatnych warzyw i mocno dojrzałych owoców, obieranie, przecieranie, miksowanie i rozdrabnianie produktów (np. owoców i warzyw),
• usuwanie z warzyw i owoców skórek, pestek, zwłókniałych i twardych części roślin,
• wydłużanie czasu gotowania twardych produktów roślinnych,
• dodawanie dozwolonych tłuszczów do potraw „na zimno”, czyli po ich przyrządzeniu.

Dieta lekkostrawna przy chorobach przewodu pokarmowego

Dieta lekkostrawna zalecana jest w różnych przypadkach. Przykładowo: po różnego rodzaju zabiegach chirurgicznych, w chorobach przewodu pokarmowego (stany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit, nowotwory) i w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką.

Głównym wskazaniem do stosowania diety łatwostrawnej są zatem choroby układu pokarmowego, ale nie tylko.

Różne odmiany diety lekkostrawnej lekarz lub dietetyk może zalecić również w przypadku chorób układu oddechowego, zaburzeniach krążenia, chorobach nerek i dróg moczowych, ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby i trzustki, zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych, kamicy żółciowej.

U osób starszych, u których występują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, zasadne może być wykorzystanie niektórych zaleceń diety łatwostrawnej na co dzień.

Dieta lekkostrawna a odchudzanie

Nie ma przeciwwskazań, by stosować dietę lekkostrawną w celu redukcji masy ciała. Jeśli będzie rozsądnie zbilansowana, przy założeniu odpowiedniego deficytu energetycznego, pozwoli stopniowo uzyskać pożądaną masę ciała bez efektu jo-jo.

Nieumiejętnie stosowana dieta lekkostrawna może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie, przynosząc skutek odwrotny do zamierzonego – powodując osłabienie organizmu, niedobór białka, witamin i składników mineralnych.

Poniżej znajdziesz produkty zalecane i przeciwwskazane w klasycznej diecie łatwostrawnej.

W jakich produktach znajduje się błonnik pokarmowy? Czego należy unikać na diecie lekkostrawnej?

Na diecie lekkostrawnej z jadłospisu należy wykluczyć produkty i potrawy:

• powodujące nadmierne wydzielanie soków trawiennych (potrawy tłuste i ostre),
• produkty bogate w duże ilości błonnika pokarmowego,
• powodujące wzdęcia (między innymi warzywa strączkowe i cebulowe),
• wędzone,
• bogate w cukry proste potrawy, przekąski i napoje (takie jak słodkie napoje gazowane).

W praktyce przykładowy jadłospis diety lekkostrawnej wyklucza między innymi:

• pieczywo pełnoziarniste, mąki z pełnego ziarna,
• grube kasze, ryż brązowy i makaron razowy,
• tłuste wędliny i mięsa, podroby,
• dosładzane produkty mleczne,
• żywność wysoko przetworzoną,
• większość surowych warzyw, w tym przede wszystkim warzywa kapustne,
• rośliny strączkowe,
• grzyby,
• owoce suszone i marynowane, a także niektóre świeże (gruszki, śliwki, czereśnie, agrest),
• orzechy,
• ostre przyprawy i marynaty, np. ocet, pieprz, musztarda, ostra papryka, chrzan, ziele angielskie,
• słodzone napoje gazowane,
• alkohol.

Dieta lekkostrawna – produkty zalecane

Poniższe zestawienie przedstawia dozwolone w diecie produkty lekkostrawne. Można z nich komponować smaczne i zdrowe posiłki, które wesprą chorego w okresie rekonwalescencji.

Należy pamiętać o stosowaniu dozwolonych technik kulinarnych do przygotowywania posiłków.

Tłuszcze

Przykładowy „jadłospis dieta lekkostrawna” powinien uwzględniać źródła zdrowego tłuszczu, między innymi oleje roślinne podawane na zimno, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany, sojowy, słonecznikowy.

Można jeść także świeże masło o zmniejszonej zawartości tłuszczu.

Mięso i wędliny

W diecie lekkostrawnej zalecane jest chude mięso, np. kurczak i indyk bez skóry, królik, cielęcina, w mniejszych ilościach chuda wołowina i wieprzowina (np. schab, polędwiczka), chude wędliny (szynka, schab, polędwica, filet).

Ryby morskie

Oprócz tego można jeść ryby morskie chude (dorsz, sola, mintaj, tuńczyk, leszcz, sandacz, flądra, morszczuk) i słodkowodne (pstrąg, okoń, szczupak, młody karp).

Jaja

Najlepszą formą jaj będą jaja gotowane.

Mleko i przetwory mleczne

Dozwolony nabiał to: jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, sery twarogowe chude lub półtłuste, mleko słodkie <2% tłuszczu.

Produkty zbożowe

W składzie produktów zbożowych z pełnego ziarna znajdują się spore ilości błonnika. Dlatego dieta lekkostrawna uwzględnia ich zamiennik – produkty zbożowe z białej mąki: pszenne pieczywo jasne i czerstwe (bułki, sucharki), mąka pszenna, kasza manna, kasza jęczmienna, kasza krakowska, kus-kus, kasza jaglana, ryż biały, quinoa, płatki owsiane, ryżowe i jaglane (najlepiej błyskawiczne), drobne makarony jasne.

Warzywa (gotowane i nie tylko)

Na diecie łatwostrawnej można jeść także delikatne warzywa, takie jak: marchew, ziemniaki, buraki, szpinak, dynia, cukinia, młoda fasolka szparagowa, kabaczek, patison, pietruszka, seler – pod warunkiem, że są gotowane, rozdrobnione lub pieczone.

Warzywa dozwolone na surowo to: sałata, cykoria, pomidor bez skórki, starta marchewka, soki warzywne.

Owoce

„Jadłospis – dieta lekkostrawna” uwzględnia owoce, takie jak jabłka, morele, brzoskwinie, melony, owoce jagodowe, winogrona, banany – pod warunkiem, że są gotowane lub surowe bardzo dojrzałe, bez skórki i pestek lub ewentualnie przetarte.

Dieta łatwostrawna uwzględnia również świeże soki owocowe z dozwolonych owoców.

Przyprawy

Chcąc zadbać o swój układ pokarmowy, unikaj ostrych przypraw, a zamiast nich postaw na: wanilię, cynamon, koper, tymianek, rozmaryn, lubczyk, majeranek, pietruszkę, anyż, kminek, bazylię, sok z cytryny, rzeżuchę i melisę.

Napoje

W diecie lekkostrawnej dozwolone są: woda niegazowana, słaba kawa zbożowa i herbata, kompoty i rozcieńczone soki z owoców, znajdujących się na liście „produkty zalecane”.

Dieta lekkostrawna – zasady układania zdrowego jadłospisu

Jak można zauważyć, w diecie lekkostrawnej wyklucza się wiele produktów bogatych w błonnik pokarmowy, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego.

Pewne ilości błonnika pokarmowego niezbędne są również w diecie lekkostrawnej, dlatego nie należy ograniczać go radykalnie.

Błonnik pokarmowy w diecie łatwostrawnej – produkty dozwolone:

• młode, delikatne, rozdrobnione, pokrojone warzywa,
• dojrzałe owoce,
• delikatne pieczywo pszenne lub graham,
• drobne kasze.

Na problemy trawienne – dieta FODMAP

Kolejną dietą zalecaną przy problemach trawiennych, takich jak zespół jelita drażliwego, jest dieta FODMAP.

Dieta FODMAP to sposób żywienia, polegający na znacznym ograniczeniu lub całkowitym wykluczeniu z jadłospisu produktów bogatych w cukry, które słabo wchłaniają się w jelitach i łatwo w nich fermentują.

Związki te, ze względu na słabą przyswajalność, trafiają do naszych jelit w niemal niezmienionej formie. W jelicie cienkim powodują zwiększone wchłanianie wody, a co za tym idzie – bóle brzucha i uczucie przelewania. W  jelicie grubym dochodzi do fermentacji związków.

Na skutek tego procesu, który zachodzi przy udziale bakterii naturalnie występujących w jelitach, powstają takie gazy jak: wodór, dwutlenek węgla i metan. To właśnie te gazy powodują wzdęcia i inne przykre dolegliwości żołądkowo-jelitowe u osób cierpiących na IBS.

Do grupy węglowodanów fodmap, które szybko i silnie fermentują w naszych jelitach zaliczamy:

• fruktozę (owoce, miód, syrop glukozowo-fruktozowy),
• laktozę (przede wszystkim produkty mleczne),
• fruktany (zboża, czosnek, cebula, szparagi),
• galaktany (strączki),
• poliole (substancje słodzące, takie jak ksylitol, sorbitol, mannitol).

Oferta Maczfit

W ofercie cateringu dietetycznego Maczfit znajdziesz różne diety pudełkowe w kilku wariantach kalorycznych. Dzięki różnorodności naszego cateringu możesz z łatwością dopasować pyszną dietę pudełkową do swoich potrzeb.

Zachęcamy również do konsultacji z naszymi dietetyczkami.

Paula Frończuk

Absolwentka dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Uczestniczka licznych kursów i szkoleń z zakresu dietetyki klinicznej, sportowej oraz dziecięcej. Szczególnie interesuje się dietetyką sportową, edukacją żywieniową a także dietetyką w zdrowiu psychicznym. Prywatnie pasjonatka biegania, górskich wycieczek i gotowania – szczególnie kuchni włoskiej.