Zakwaszenie organizmu - objawy i leczenie

Spis treści

Na czym polega zakwaszenie organizmu i jakie daje objawy? Czy aby skutecznie odkwasić organizm trzeba przejść na restrykcyjną dietę? Z jakimi kontrowersjami wiąże się temat zakwaszenia organizmu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz poniżej. Zapraszamy do lektury!

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, czyli kiedy można mówić o zakwaszeniu organizmu

Termin „zakwaszenie organizmu” używany jest w sytuacji, gdy w organizmie człowieka dochodzi do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.

Równowaga kwasowo-zasadowa to jeden z ważniejszych mechanizmów regulacyjnych, który odpowiada za utrzymanie prawidłowego pH w organizmie. Stan równowagi kwasowo-zasadowej oznacza, że w płynach ustrojowych zachowany jest właściwy stosunek kationów i anionów.

Uproszczona skala pH wygląda następująco:

odczyn kwasowy – poniżej pH 7,
odczyn obojętny – 7 (takie pH ma czysta woda),
odczyn zasadowy – powyżej pH 7.

Różne płyny w organizmie mają inne pH, a dzięki mechanizmom regulującym możliwe jest utrzymanie pH na odpowiednim poziomie. Przykładowo: prawidłowe pH krwi człowieka mieści się w przedziale od 7,35 do 7,45 (odczyn lekko zasadowy), pH moczu w przedziale od 4,5 do 8,00, a pH soku żołądkowego wynosi 2,00 (odczyn kwaśny).

Jak te informacje mają się do zakwaszenia organizmu?

O zakwaszeniu organizmu mówimy, gdy organizm zmuszony jest trawić i wydalać więcej związków o odczynie kwasowym. Pojawia się problem nadpodaży kwasów, które są skutkiem ubocznym przemiany materii.

Nadmiernie występująca ilość kwaśnych produktów metabolicznych, powstająca na przykład w wyniku stosowania diety wysokobiałkowej, może zaburzać pracę narządów (w szczególności nerek i wątroby), które biorą udział w metabolizmie tych związków. Codzienna dieta nie będzie miała wpływu na zmiany w pH krwi i równowagi kwasowo-zasadowej, ale może być przyczyną pogorszenia się funkcjonowania pracy nerek lub wątroby.

Wiemy już, że dietą nie jesteśmy w stanie zmienić pH krwi, ale za to możemy wpłynąć na zmiany pH w naszym moczu. Produkty, które spożywamy każdego dnia, faktycznie mogą wpływać na jego odczyn. Oprócz pożywienia na odczyn pH mogą wpływać również infekcje i choroby układu moczowego.

Ważne! Zakwaszenie organizmu jest terminem potocznym często mylonym z kwasicą. W kwasicy dochodzi do obniżenia pH krwi poniżej 7,35. Kwasica metaboliczna (kwasica nieoddechowa) to poważne schorzenie, wynikające z silnych zaburzeń cukrzycowych, niewydolności nerek i zatruć.

Z kolei kwasica oddechowa wynika z nadmiernego gromadzenia się dwutlenku węgla w organizmie z powodu upośledzenia wentylacji płuc. Nieleczone kwasice zagrażają zdrowiu, a nawet życiu.

Przyczyny zakwaszenia organizmu

Do najczęstszych przyczyn, które mogą powodować zakwaszenie organizmu, należą:

źle zbilansowana dieta odchudzająca – stosowanie długotrwałych głodówek i niskokalorycznych monodiet,
brak aktywności fizycznej,
przewlekły stres, szybkie tempo życia,
stosowanie używek (alkohol, nikotyna),
brak odpowiedniej ilości snu,
przyjmowanie niektórych leków.

Objawy zakwaszenia organizmu

Z zakwaszeniem organizmu mogą wiązać się następujące objawy:

ciągłe uczucie zmęczenia (przewlekłe zmęczenie), brak energii,
nerwowość, problemy z koncentracją, słabe samopoczucie,
bóle głowy, zawroty głowy,
bóle mięśni,
skurcze łydek,
zajady w kącikach ust,
problemy skórne, suchość skóry,
cienkie, łamliwe paznokcie,
osłabienie włosów, wypadające włosy,
problemy trawienne – bóle brzucha, biegunki, zgaga, wzdęcia,
podwyższony poziom cholesterolu, skutkujący większym ryzykiem zachorowalności na choroby układu krążenia,
ciągły katar,
zapalenie dziąseł,
dokuczliwe objawy alergiczne,
zwiększona podatność na różne infekcje.

Sposoby radzenia sobie z zakwaszeniem organizmu

Po pierwsze: jeśli obserwujesz u siebie powyższe objawy zakwaszenia organizmu, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Objawów zakwaszenia organizmu nie wolno ignorować. Powyższy zestaw dolegliwości może świadczyć o innych, poważnych zaburzeniach (powodujących takie choroby jak dna moczanowa, niewydolność nerek czy kamica nerkowa).

Pytanie „jak odkwasić organizm?” warto zadać też dietetykowi. Najprostszymi sposobami na odkwaszenie organizmu, czyli zadbanie o właściwą podaż związków kwasowo i zasadotwórczych w organizmie, są: zdrowa dieta, umiarkowana aktywność fizyczna i redukcja stresu.

#1 Dieta alkaliczna na zakwaszony organizm

Stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety to jeden z podstawowych warunków utrzymania dobrego zdrowia i samopoczucia. Osobom, u których obserwuje się objawy zakwaszenia organizmu, poleca się dietę opartą na produktach o odczynie zasadowym (alkaliczną). Oczywiście taka dieta powinna być właściwie ułożona i odpowiednio zbilansowana.

Jakie są podstawowe założenia diety alkalicznej?

Dieta alkaliczna (inne nazwy to dieta zasadowa i dieta odkwaszająca) ma jeden główny cel: przywrócić w organizmie równowagę kwasowo-zasadową. Według twórców i zwolenników tego sposobu odżywiania wpływ diety na zmiany pH jest znaczący. Poprawa stanu zdrowia ma nastąpić dzięki zwiększeniu w jadłospisie produktów o charakterze zasadowym.
W diecie alkalicznej kluczową rolę odgrywają produkty o odczynie zasadowym, czyli te, które zawierają pierwiastki zasadotwórcze (sód, magnez, potas i wapń).
Komponując codzienną dietę, należy mocno ograniczyć (lub całkowicie wykluczyć) produkty kwasotwórcze, czyli te, które mogą prowadzić do zakwaszenia organizmu.
Do rozróżniania produktów spożywczych o odczynie zasadowym i kwasowym używa się współczynnika PRAL (z angielskiego Potential Renal Acid Load). Wskaźnik PRAL mówi o tym, w jakim stopniu dany produkt obciąża nerki kwasami. PRAL podaje się w przeliczeniu na 100 g produktu. Wartości ujemne PRAL wskazują na charakter zasadowy produktu, a dodatnie – kwasowy.
Jadłospis diety zasadowej obejmuje głównie produkty pochodzenia roślinnego. Jego ważną część stanowią świeże owoce i warzywa, które można spożywać w formie samodzielnych przekąsek, surówek, sałatek, a także soków owocowo-warzywnych.
Należy pamiętać o regularnym nawadnianiu organizmu. Dozwolone jest picie wody (najlepiej zmineralizowanej) i naparów ziołowych.

Zakwaszenie organizmu – co można jeść, stosując dietę zasadową?

warzywa, przede wszystkim: dynia, czosnek, cebula, seler, szparagi, szpinak, kalafior, kapusta, brokuł, burak, rzodkiewka, bataty i ziemniaki;
owoce, głównie: jabłka, brzoskwinie, kiwi, gruszki, mango, ananas, agrest, cytrusy;
produkty zbożowe z pełnego ziarna, takie jak kasza jaglana;
rośliny strączkowe;
chude mleko i produkty mleczne;
zdrowe tłuszcze, czyli wysokiej jakości oleje roślinne (olej lniany, oliwa z oliwek);
zdrowe przekąski, takie jak: pestki dyni, orzechy laskowe, nasiona słonecznika;
świeże soki z warzyw i owoców;
herbaty ziołowe;
woda mineralna.

Zakwaszenie organizmu – czego unikać na diecie zasadowej?

żywność wysoko przetworzona;
dania gotowe;
fast foody;
tłuste mięso, wędliny, konserwy;
ryby i owoce morza w dużych ilościach;
białe pieczywo;
pełnotłuste przetwory mleczne;
serki topione, serki homogenizowane;
margaryny z tłuszczem utwardzonym;
rafinowane oleje roślinne;
kostki rosołowe, mieszanki przypraw;
słodkie i słone przekąski;
słodycze, wyroby cukiernicze;
słodzone napoje gazowane;
napoje energetyczne.

#2 Redukcja stresu

Przewlekły stres negatywnie wpływa na cały organizm, w tym równowagę kwasowo-zasadową. W sytuacjach stresowych organizm wytwarza kortyzol – hormon stresu, który przygotowuje nas do walki lub ucieczki. Gdy nasze ciało zajęte jest przetwarzaniem sytuacji stresowej, zaniedbuje inne ważne układy i narządy. To dlatego przewlekły stres może powodować zakwaszenie organizmu.

Jak radzić sobie ze stresem? W codziennym życiu nie da się całkowicie wyeliminować sytuacji stresowych. Można jednak nauczyć się z nimi radzić. Warto poznać swój organizm i przyjrzeć się dokładnie temu, jak reaguje na stres. W sytuacjach stresowych jednym dokuczają bóle głowy, innym problemy żołądkowe. Rozwiązaniem mogą być ćwiczenia oddechowe, częstsze przerwy w pracy, słuchanie muzyki lub medytacja. Na co dzień warto pamiętać również o higienie snu.

#3 Umiarkowana aktywność

Ruch to zdrowie! Jeśli dokucza Ci zakwaszenie organizmu, najlepiej postawić na umiarkowaną aktywność fizyczną. Intensywna aktywność fizyczna może przynieść odwrotny skutek i zakwaszać organizm.

Nawet pół godziny ruchu dziennie sprawi, że będziesz czuć się lepiej. Poprawi się Twoja przemiana materii i kondycja. Rolki, taniec, spacery, rower, pływanie – wybierz ulubioną aktywność i staraj się na stałe wprowadzić ją do swojego planu dnia.

W cieplejsze dni jak najwięcej aktywności uprawiaj na świeżym powietrzu.

Pamiętaj…

Większość założeń diety zasadowej pokrywa się z zasadami zdrowego, racjonalnego żywienia. Niewątpliwą zaletą tego sposobu odżywiania jest wysoka podaż świeżych warzyw i owoców w jadłospisie oraz znaczne ograniczenie produktów wysoko przetworzonych.
Konsultacja merytoryczna z dietetykiem pozwoli dopasować jadłospis diety alkalicznej do indywidualnego zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze.
Stosowanie suplementów diety również warto skonsultować z dietetykiem i/lub lekarzem. Przed zakupem preparatu trzeba uważnie przeczytać jego skład.

Należy również pamiętać, że organizm wykształcił własne mechanizmy do oczyszczania z toksyn i innych zbędnych związków (w tym produktów ubocznych przemiany materii).

Nie zaszkodzi jednak wspomóc go zdrową dietą, dbaniem o relaks i higienę snu oraz regularną, umiarkowaną aktywnością fizyczną.

Małgorzata Brzezińska

Absolwentka dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Doświadczenie zdobywała w warszawskich żłobkach, przedszkolach i szkołach, a także prowadząc warsztaty edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W Maczfit odpowiada za prace działu Dietetyki i spójność wszystkich diet z oferty. Prywatnie miłośniczka śródziemnomorskich smaków.

Zobacz kolejny artykuł