Od czego się tyje? Najczęstsze przyczyny przybierania na wadze

Od czego się tyje? To pytanie, które nurtuje miliony osób zmagających się z nadprogramowymi kilogramami. Przyczyny przyrostu masy ciała są znacznie bardziej złożone niż mogłoby się wydawać. Mechanizmy odpowiedzialne za gromadzenie tkanki tłuszczowej obejmują czynniki żywieniowe, hormonalne i środowiskowe. Sprawdźmy to!

Od czego się tyje najczęściej?

W pierwszej kolejności to, od czego się tyje to bez dwóch zdań nadwyżka kaloryczna w codziennej diecie. Organizm ludzki funkcjonuje zgodnie z podstawowym prawem bilansu energetycznego. Gdy dostarcza się więcej energii niż organizm jest w stanie spalić, nadmiar zostaje zmagazynowany w postaci tkanki tłuszczowej. Proces ten zachodzi niezależnie od tego, czy kalorie pochodzą ze zdrowych produktów czy z fast foodów.

Najczęstszymi winowajcami są:

• wysoko przetworzone produkty spożywcze,
• słodycze.
• słodzone napoje. 

Te produkty dostarczają dużej ilości pustych kalorii, nie zapewniając organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Równocześnie nie wywołują uczucia długotrwałej sytości, co prowadzi do spożywania kolejnych porcji jedzenia w krótkich odstępach czasu.

Siedzący tryb życia jako przyczyna tycia

Brak regularnej aktywności fizycznej stanowi drugą najważniejszą przyczynę przybierania na wadze. Współczesny styl życia charakteryzuje się małą ilością ruchu, długimi godzinami spędzonymi w pozycji siedzącej oraz ograniczoną aktywnością fizyczną. Mięśnie niepodejmujące regularnego wysiłku tracą swoją masę, co bezpośrednio wpływa na obniżenie podstawowej przemiany materii. 

Zmniejsza się także spontaniczna aktywność fizyczna tzw. NEAT, która może różnić się między ludźmi nawet o 2000 kalorii dziennie. Praca siedząca, długie godziny przed telewizorem oraz brak regularnych spacerów przyczyniają się do zaburzenia naturalnego rytmu spalania kalorii przez organizm.

Zaburzenia hormonalne wpływające na masę ciała

Niewłaściwe funkcjonowanie układu hormonalnego może znacząco wpływać na procesy metaboliczne organizmu. Niedoczynność tarczycy prowadzi do spowolnienia przemiany materii nawet o 30 procent. Hormony tarczycy tyroksyna i trójjodotyronina regulują tempo podstawowych procesów życiowych, w tym spalanie tłuszczów. Ich niedobór powoduje, że tłuszcze nie są rozkładane, lecz odkładane w tkance tłuszczowej.

Równocześnie dochodzi do osłabienia mięśni i kości, co utrudnia podejmowanie aktywności fizycznej. Pacjenci z niedoczynnością tarczycy często doświadczają chronicznego zmęczenia oraz braku energii do codziennych czynności.

Insulinooporność i jej wpływ na tycie

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny. Trzustka próbuje kompensować ten stan poprzez zwiększenie produkcji insuliny, co prowadzi do hiperinsulinemii. Zatem od czego się tyje w tym przypadku? Nadmiar insuliny we krwi sprzyja odkładaniu tłuszczów, szczególnie w okolicy brzucha. Jednocześnie wysokie stężenie insuliny pobudza apetyt oraz wywołuje napady głodu. 

Osoby z insulinoopornością często nie mają energii, są senni i zmęczeni. Stan ten tworzy błędne koło – im więcej tkanki tłuszczowej gromadzi się w organizmie, tym bardziej nasila się insulinooporność.

Wpływ stresu na przyrost masy ciała

Przewlekły stres powoduje nadmierne wydzielanie kortyzolu, hormonu produkowanego przez nadnercza. Podwyższony poziom kortyzolu zwiększa apetyt, szczególnie na produkty bogate w węglowodany i tłuszcze. Mechanizm ten wynika z ewolucyjnej potrzeby gromadzenia zapasów energetycznych w sytuacjach zagrożenia. Stres wpływa także na jakość snu oraz motywację do podejmowania aktywności fizycznej. 

Osoby znajdujące się pod ciągłą presją często sięgają po jedzenie jako sposób na rozładowanie napięcia emocjonalnego. Zjawisko to nazywane jest zajadaniem stresu i prowadzi do spożywania dodatkowych, niepotrzebnych kalorii.

Niedobór snu a zaburzenia metabolizmu

Jeśli nie wiesz od czego się tyje, przestrzegając zdrowej diety, odpowiedzią może być w tym przypadku zbyt krótki sen. Otóż sen znacząco wpływa na regulację hormonów odpowiedzialnych za kontrolę apetytu. Niedobór snu prowadzi do wzrostu poziomu greliny, hormonu stymulującego głód oraz obniżenia leptyny, hormonu wywołującego uczucie sytości. 

Osoby śpiące mniej niż 7 godzin na dobę mają zwiększone ryzyko rozwoju nadwagi i otyłości. Nieprzespane noce powodują także spowolnienie przemiany materii, ponieważ organizm nie ma wystarczająco energii na efektywne spalanie kalorii. Zaburzona gospodarka hormonalna wpływa również na wrażliwość tkanek na insulinę, co może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2.

Leki zwiększające masę ciała

Czy od leków można tyć? Niektóre leki stosowane w terapii przewlekłych chorób mogą prowadzić do przyrostu masy ciała. Glikokortykosteroidy, powszechnie nazywane sterydami, należą do leków najczęściej powodujących tycie. Mechanizm ich działania polega na zwiększeniu apetytu oraz charakterystycznym odkładaniu tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, karku i twarzy. 

Przykładowo, antydepresanty starszej generacji wpływają na ośrodki regulujące łaknienie w mózgu, a z kolei leki przeciwhistaminowe stosowane przez alergików mogą nieznacznie wpływać na funkcjonowanie podwzgórza oraz ośrodek kontrolujący apetyt.

Czynniki genetyczne predysponujące do otyłości

Predyspozycje genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju nadwagi i otyłości. Gen FTO, znajdujący się na 16 chromosomie, może zwiększać ryzyko otyłości od 30 do nawet 70 procent. Osoby posiadające niekorzystne warianty tego genu mają obniżoną zdolność odczuwania sytości oraz częściej doświadczają uczucia głodu. 

Wpływ genów na tempo przemiany materii nie jest jednak kluczowy – największą różnicę stanowi odmienność spontanicznej aktywności fizycznej między ludźmi. Geny odpowiadają za około 40 procent przypadków otyłości, ale ich aktywność można modyfikować poprzez zdrowy styl życia. Świadomość genetycznych predyspozycji pozwala na podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych.

Wiek i zmiany metaboliczne

Tempo przemiany materii pozostaje stabilne od 20 do 60 roku życia, wbrew powszechnemu przekonaniu. Metabolizm osiąga szczyt w pierwszym roku życia, następnie spada o 3 procent rocznie do 20 roku życia. Po ukończeniu 20 lat szybkość przemiany materii utrzymuje się na stałym poziomie przez kolejne cztery dekady. Dopiero po przekroczeniu 60 roku życia metabolizm zaczyna spowalniać o około 0,7 procent rocznie.

Przybieranie na wadze w średnim wieku wynika zatem nie ze spowolnienia metabolizmu, lecz ze zmian stylu życia, mniejszej aktywności fizycznej oraz nagromadzenia złych nawyków żywieniowych. Utrata masy mięśniowej związana z wiekiem może jednak wpływać na obniżenie podstawowej przemiany materii.

Alkohol jako czynnik sprzyjający tyciu

Czy alkohol tuczy? Spożywanie alkoholu dostarcza organizmowi znacznej ilości pustych kalorii. Jeden gram etanolu zawiera 7 kalorii, co plasuje go między węglowodanami a tłuszczami pod względem wartości energetycznej. Alkohol metabolizowany jest w pierwszej kolejności, co tymczasowo hamuje rozkład innych substancji odżywczych. Prowadzi to do odkładania tłuszczów, białek i węglowodanów w postaci zapasów energetycznych. 

Od czego się tyje? Regularne spożywanie alkoholu sprzyja rozwojowi otyłości brzusznej, szczególnie u mężczyzn. Dodatkowo alkohol zwiększa apetyt oraz obniża samokontrolę, co prowadzi do spożywania większych ilości jedzenia. Osoby pijące alkohol często wybierają również niezdrowe przekąski oraz fast foody.