Syrop glukozowo-fruktozowy - wpływ na zdrowie

Spis treści

Syrop glukozowo-fruktozowy jest uznawany za jedną z przyczyn epidemii otyłości. Wysokie spożycie syropu może zwiększać ryzyko wielu chorób cywilizacyjnych, m.in. cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych i niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Można go znaleźć w ogromnej ilości produktów żywnościowych. Jak działa na nasz organizm? W jaki sposób wyeliminować go z diety?

Co to jest syrop glukozowo-fruktozowy?

Syrop glukozowo-fruktozowy jest substancją przemysłowo otrzymywaną ze skrobi kukurydzianej ‐ zawiera około 42% fruktozy, 55% glukozy oraz około 3% mieszaniny innych cukrów. Stąd syrop glukozowo-fruktozowy jest nazywany wysokofruktozowym syropem kukurydzianym (high fructose corn syrup – HFCS). Niektóre wersje HFCS zawierają przewagę fruktozy i wtedy nazywa się go syropem fruktozowo-glukozowym.

Syrop glukozowo-fruktozowy od lat 60. XX wieku jest szeroko stosowany w przemyśle spożywczym, ze względu na zdecydowanie niższe koszty produkcji w porównaniu z sacharozą, czyli tradycyjnym cukrem. Ma formę bezbarwnej cieczy. Płynna postać syropu ułatwia jego dawkowanie jako substancji słodzącej w różnych procesach technologicznych, bez potrzeby uprzedniego rozpuszczania, co jest doceniane przez producentów żywności.

Syrop glukozowo-fruktozowy a cukier

Pod pojęciem cukier rozumiemy cukier rafinowany – sacharozę w postaci białych lub brązowych kryształków. Produkuje się go z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej. Sacharoza to disacharyd składający się z glukozy i fruktozy połączonych ze sobą wiązaniem chemicznym. Z kolei syrop glukozowo-fruktozowy zawiera glukozę i fruktozę w postaci wolnej.

Zarówno cukier, jak i syrop glukozowo-fruktozowy są wykorzystywane w produkcji żywności jako środki słodzące. Syrop glukozowo-fruktozowy różni się od cukru pod względem właściwości – występuje w płynnej postaci i nie ulega krystalizacji, natomiast syrop uzyskany z sacharozy krystalizuje się. Pod względem żywieniowym obie substancje są podobne – dostarczają tyle samo kalorii, a spożyte w nadmiarze wpływają negatywnie na gospodarkę węglowodanową w organizmie.

Syrop glukozowo-fruktozowy a syrop glukozowy

Syrop glukozowy – co to właściwie jest i czym różni się od syropu glukozowo-fruktozowego? Główna różnica między tymi dwiema substancjami słodzącymi polega na obecności fruktozy w syropie glukozowo-fruktozowym i jej braku w syropie glukozowym. Syrop glukozowy składa się z glukozy, która stanowi nawet 90%, oraz niskocząsteczkowych wielocukrów, głównie maltozy. W syropie glukozowo-fruktozowym udział wolnej fruktozy jest znaczący.

Glukoza jest łatwo przyswajalna przez cały organizm i wykorzystywana do celów energetycznych albo magazynowana przez wątrobę w postaci glikogenu. Fruktoza natomiast jest wychwytywana przez wątrobę i przekształcana w glukozę, a jeśli jest jej w diecie za dużo – wątroba produkuje z niej triglicerydy, czyli zaczyna zamieniać ją w tłuszcz. Spożywanie zbyt dużych ilości fruktozy może przyczyniać się do gromadzenia tkanki tłuszczowej w dużo większym stopniu niż spożywanie samej glukozy. Szkodliwość syropu glukozowego nie jest więc tak duża, jak samej fruktozy.

Warto przy tym wiedzieć, że fruktoza w owocach nie jest dla nas tak szkodliwa, jak ta zawarta w syropie glukozowo-fruktozowym. Owoce zawierają błonnik pokarmowy, który m.in. ogranicza wchłanianie cukrów prostych w przewodzie pokarmowym, a także duże ilości witamin i składników mineralnych.

Gdzie znajdziemy syrop glukozowo-fruktozowy?

Syrop glukozowo-fruktozowy wykorzystuje się w przemyśle spożywczym do:

słodzenia napojów bezalkoholowych, gazowanych i niegazowanych,
dosładzania soków owocowych, napojów alkoholowych, jogurtów i innych produktów mlecznych,
wyrobu lodów, zagęszczonego mleka słodzonego i mrożonych deserów,
produkcji dżemów, galaretek, wyrobów cukierniczych, a także wypieku pieczywa cukierniczego,
produkcji sosów, takich jak ketchupy, musztardy, dressingi do sałatek.

Popularność syropu glukozowo-fruktozowego przyczyniła się do rosnącego spożycia cukru na świecie. Głównymi winowajcami są napoje słodkie oraz słodycze, które dla wielu osób są stałym elementem diety, spożywanym nawet kilkukrotnie w ciągu dnia. Z najnowszego raportu Ministerstwa Zdrowia ,,Cukier, otyłość – konsekwencje” wynika, że przeciętny Polak w 2017 roku zjadł 44,5 kg cukru, czyli o 6,1 kg więcej niż dekadę wcześniej.

Syrop glukozowo-fruktozowy – wpływ na zdrowie

Spożywanie nadmiernych ilości syropu glukozowo-fruktozowego – a więc zbyt dużo energii w postaci cukrów prostych – przyczynia się do rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych, m.in.:

otyłości – nadmiar fruktozy jest przekształcany w organizmie w tłuszcz; fruktoza powoduje też spadek wrażliwości organizmu na insulinę i leptynę (hormony sytości) – spożycie syropu glukozowo-fruktozowego może więc zwiększać apetyt na wysokokaloryczne posiłki,
insulinooporność – wysokie spożycie cukrów prostych zmniejsza wrażliwość receptorów insulinowych;
cukrzycy typu 2 – może być konsekwencją insulinooporności i innych zaburzeń gospodarki węglowodanowej wywołanych dietą bogatą w cukry proste,
nadciśnienia tętniczego – fruktoza może zwiększać wchłanianie sodu w przewodzie pokarmowym, co sprzyja wyższym wartościom ciśnienia tętniczego krwi;
dny moczanowej – fruktoza ulega przemianom prowadzącym do powstawania znacznych ilości kwasu moczowego we krwi, który krystalizuje się i może odkładać się w stawach, ścięgnach oraz otaczającej ich tkance;
zaburzeń gospodarki lipidowej – spożycie nadmiernych ilości fruktozy może prowadzić do zwiększonego stężenia triglicerydów we krwi oraz cholesterolu frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu);
chorób układu sercowo-naczyniowego – niekorzystny wpływ nadmiaru cukrów w diecie na gospodarkę lipidową, ciśnienie tętnicze krwi, a także wzrost stężenia kwasu moczowego zwiększa ryzyko chorób serca i układu krążenia,
kamicy nerkowej – do tej choroby przyczynia się m.in. wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi;
chorób wątroby – spożycie produktów z poprzez nasilenie syntezy tłuszczu w wątrobie, sprzyja powstawaniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby;
niektórych nowotworów – zwłaszcza raka trzustki.

Ponadto, nadmiar syropu glukozowo-fruktozowego w diecie zmniejsza działanie białych krwinek, przez co obniża się odporność organizmu. Substancja zaburza metabolizm miedzi, chromu i magnezu w organizmie, więc może przyczynić się do niedoborów tych pierwiastków.

Jak wyeliminować syrop glukozowo-fruktozowy z diety?

Zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia cukry proste nie powinny stanowić więcej niż 10% energetyczności diety. American Heart Association proponuje jeszcze mniejsze spożycie cukrów dodanych (około 5% ogółu energii) w celu zapewnienia skutecznej ochrony przed chorobami serca. Tymczasem jedna szklanka (250-300 ml) napoju słodzonego syropem glukozowo-fruktozowym stanowi już całodobową dopuszczalną ilość cukrów prostych w diecie, łatwo więc o przekroczenie tych limitów.

Pomimo licznych badań oceniających wpływ syropu glukozowo-fruktozowego na zdrowie i wielu przesłanek dotyczących niekorzystnego działania, jak dotąd nie wprowadzono ograniczeń w jego stosowaniu w żywności. Możemy jednak na własną rękę zadbać o to, aby w naszej diecie było go mniej. Jak wyeliminować syrop glukozowo-fruktozowy z diety?

Oto kilka sposobów na wyeliminowanie nadmiaru cukru z diety, które warto zastosować od dziś:

rezygnacja z picia słodkich napojów,
ograniczenie żywności wysokoprzetworzonej – przede wszystkim słodyczy, ale też fast-foodów,
uważne czytanie etykiet produktów i wybieranie tych o krótkim składzie, w którym nie ma syropu glukozowo-fruktozowego ani innych cukrów dodanych,
zastąpienie smakowych jogurtów naturalnymi – można dodać do nich dowolne owoce, świeże lub mrożone,
picie wody mineralnej, a jeśli nie odpowiada nam jej ,,neutralny” smak, możemy dodawać plasterki cytryny, kawałki truskawek czy listki mięty,
zaspokajanie ochoty na słodycze sokami owocowymi, owocami, orzechami,
stosowanie zamienników cukru, np. ksylitolu, erytrytolu, stewii,
gotowanie w domu lub korzystanie z usług dobrego cateringu dietetycznego.

Programy Maczfit to posiłki przygotowane z nieprzetworzonych składników. W naszych daniach nie znajdziesz syropu glukozowo-fruktozowego ani innych szkodliwych dodatków. Oferujemy zdrowe, zbilansowane diety, wolne od nadmiaru cukru. Być może przypadnie Ci do gustu nasza dieta DIABETIC – przeznaczona nie tylko dla osób chorujących na cukrzycę, lecz także dla każdego, kto chce ograniczyć spożywanie słodkich posiłków.

Katarzyna Henel